Poetycki czar róż
Róża jest różą, jest różą, jest różą.
Gertruda Stein
Róża towarzyszyła ludziom od „zawsze”. Amerykańscy paleobiolodzy dowodzą, że róże pojawiły się na Ziemi około 40 milionów lat temu. Pierwotnie tylko mieszkańcy półkuli północnej naszego globu mogli się zetknąć z tym niepowtarzalnym kwiatem, gdyż tylko tam rosły w stanie naturalnym. Znanych jest około 200 gatunków róż o różnym wzroście, pokroju, wyglądzie i kolorze kwiatów. Większość gatunków, bo około 70 proc. pochodzi z Azji (Chiny, Japonia, Himalaje), pozostałe 30 proc. wywodzi się z Bliskiego Wschodu, Europy, północnej Afryki i Ameryki Północnej. Polska stanowi znaczący różany rezerwuar. Naturalnie rośnie u nas 25 gatunków róż. Jednym z najważniejszych stanowisk róż w Europie jest rezerwat „Góry Pieprzowe” w okolicach Sandomierza. Rośnie tam 12 gatunków róż.
Róże miały zostać zabalsamowane i posypane solą – balsamuje się tylko królów, bohaterów i róże.
Hans Christian Andersen
Róża jako roślina ozdobna była uprawiana i hodowana już 5 tysięcy lat temu w Sumerze, starożytnej krainie znajdującej się na terenie obecnego Iraku. Niecałe 3000 tysięcy lat p.n.e. uprawą i hodowlą róż zajmowali się także Chińczycy. Grecka poetka Safona żyjąca na przełomie VI i VII w p.n.e. po raz pierwszy nazwała różę ”Królową kwiatów” i mimo upływu wieków żaden inny kwiat jej nie zdetronizował. Starożytni Rzymianie czuli wielką słabość do różanych kwiatów. Krzewy róż były powszechnie uprawiane w rzymskich ogrodach. Róża była symbolem luksusu i przepychu. Żadne przyjęcie nie mogło się odbyć bez bogatych kwiatowych ozdób, płatki róż opadały z góry na leżących biesiadników. O przepychu i umiłowaniu róż może świadczyć przyjęcie u Helogaballa jednego z cesarzy rzymskich, który zasypał na śmierć gości płatkami róż. Ze względu na wielką estymę jaką Rzymianie darzyli róże, pierwsi chrześcijanie uważali je za symbol pogański. W późniejszych wiekach róża w chrześcijańskim świecie wróciła do łask i do tej pory róża ściśle jest związana z kultem maryjnym oraz jest symbolem Zmartwychwstania Chrystusa. W innych religiach także róża zajmuje ważne miejsce. Wyznawcy islamu wierzą, że w pięciu różanych płatkach pojedynczego kwiatu mieści się pięć tajemnic Boga. Wierzą także, że róża powstała z kropli potu i łzy proroka Mahometa. W Indiach legenda głosi, że bogini szczęścia, bogactwa i piękna zrodziła się z róży. W czasach nowożytnych zainteresowanie różami nie zmalało. W VIII wieku Karol Wielki cesarz Imperium Rzymskiego w edykcie o prawie uprawy roślin w wolnych miastach różę wymienił na pierwszym miejscu, co świadczy o dużym znaczeniu tej rośliny w tamtych czasach. W XVIII wieku największą admiratorką róż była żona Napoleona – Josephine, która w przypałacowym parku w Malmaison zgromadziła wspaniałą kolekcją 400 gatunków róż, czyli wszystkich znanych róż w tamtym okresie. Obecnie Malmaison jest największym na świecie rosarium. Rosarium to nazwa ogrodu różanego, który zazwyczaj ma geometryczną, prostolinijną architekturę. Na każdej rabacie uprawiane są róże, tak aby zachować harmonijną kolorystykę kwiatów. Między rabatami znajdują się łuki, trejaże, pergole pozwalające na ekspozycje pnących gatunków i odmian róż. W Polsce największe rosarium o powierzchni 7 ha znajduje się w Chorzowie w Wojewódzkim Parku i Wypoczynku.
Różą zakwita róża i nikt inny.
Wisława Szymborska
Róże z łatwością tworzą mieszańce międzygatunkowe. Stąd występuje ogromna ich różnorodność. Szacuje się , że występuje około 4000 odmian uprawowych przeróżnych róż, czyli jest z czego wybierać. Spotyka się krzewy o wyprostowanych, łukowatych, płożących, lub pnących pędach, które osiągają od 0,5 do 3, a czasami 6 m wysokości. Kwiaty są duże, pachnące. Mogą być zebrane w kwiatostany: wiechy, baldachogrona, podbaldachy. Kwiaty są pojedyncze, półpełne lub pełne, do 15 okółków płatków. Płatki są różnokształtne, we wszystkich kolorach tęczy, oprócz niebieskiego. W ogrodnictwie, ze względu na pokrój i zastosowanie róże dzieli się na 7 grup.
1. Róże wielkokwiatowe – są to krzewy o wysokości od 0,5 do 1,5 m. Podczas kwitnienia posiadają duże pęki o pięknym kształcie, rozwijają się w ogromne kwiaty o przeróżnych barwach. Najliczniejsza i najważniejsza grupa odmian przeznaczonych do ogrodów oraz do uprawy na kwiat cięty.
2. Róże rabatowe – krzewy niższe od róż wielkokwiatowych. Silnie się krzewią oraz obficie kwitną od wiosny do późnej jesieni. Są wytrzymałe na niskie temperatury, długowieczne i bardziej odporne na choroby.
3. Róże pnące – krzewy o długich pędach, dochodzących do 6-8 m. Nie mają organów czepnych, należy je przywiązywać do podpór. Kwitnie obficie. Sadzi się je przy pergolach, altanach, ścianach.
4. Róże parkowe – krzewy silnie rosnące, o pędach prostych i ukośnych, dochodzących do wysokości 2,5 m. Kwitnie obficie, raz w roku. Kwiaty są pojedyncze, półpełne lub pełne, często o intensywnym zapachu.
5. Róże pienne – nie stanowią odrębnej grupy odmian. Są to krzewy odmian szlachetnych wyprowadzone w formie drzewka. Powstają w wyniku okulizacji lub szczepienia na specjalnie wyprowadzonych pionowo pędach.
6. Róże okrywowe – silnie się krzewią. Z pędów i liści tworzą zwartą okrywę z pędów i liści. Kwitnie obficie i długo.
7. Róże miniaturowe – pochodzą od róży chińskiej odmiany niskiej – Rosa chinensis minima. Delikatne, niskie krzewy o małych kwiatach i drobnych liściach. Wrażliwe na niskie temperatury. Wymagają kopczykowania. Często wykorzystywane do dekoracji wnętrz.
Róża nie pragnęła chłodu ni cienia. Inne miała pragnienia.
Federico Garcia Lorca
Stanowisko dla róż powinno być słoneczne i przewiewne. Róże wręcz kochają słońce. Półcień jedynie tolerują. W półcieniu dobrze będą się rozwijać jedynie róże pnące i parkowe. Najlepsze dla róż są gleby piaszczysto-gliniaste, przepuszczalne, dobrze napowietrzone i głęboko uprawione. Podłoże nie może być zbyt przesuszone, ani zbyt mokre. Przy podlewaniu nie należy moczyć liści i kwiatów. Róże należą do roślin żarłocznych. Na rynku dostępne są nawozy mineralne specjalnie dla nich przeznaczone.
Czerwona róża nie jest egoistką, pragnąc pozostać czerwoną różą.
Oscar Wilde
Róże oprócz funkcji dekoracyjnych znalazły zastosowanie w bardzo wielu branżach. Po pierwsze – róża w kosmetyce. Ze względu na skład chemiczny rośliny i aromat wytwarza się kosmetyki pielęgnacyjne i upiększające, wody różane, olejek różany i perfumy. Główną nutę zapachową róży można znaleźć w takich perfumach jak – Chat Noir, Chanel 5 czy Ambra. Po drugie – róża w farmacji – napar lub odwar z kwiatów działa gojąco na drobne ranki, wyciągi z owoców mają działanie rozkurczowe, łagodnie moczopędnie i żółciopędnie. Owoce z dzikiej róży wchodzą w skład wielu mieszanek ziołowych, są bogate w witaminę C, P, K, witaminy z grupy B, a także karotenu i garbników. Po trzecie – róża w kuchni. Zarówno owoce jak i płatki korony mają oryginalny smak i aromat, co jest wykorzystywane do produkcji wielu smakowitych produktów: konfitury, pasty, ocet różany, wódka zwana Gratte, nalewki, w Chinach podawany jest deser – słodki ryż z różami. W Polsce natomiast nie ma nic pyszniejszego niż pączek z nadzieniem z konfitury różanej.
Dodatkowe informacje o uprawie i pielęgnacji róż można znaleźć na www.colour-your-life.pl