Rudbekia i jeżówka – kwiaty amerykańskiej prerii

Rudbekia i jeżówka mimo, że należą do różnych rodzajów roślin, są ze sobą spokrewnione. Oba rodzaje należą do rodziny astrowatych. Łączy je taka sama budowa kwiatostanu w postaci – koszyczka.

Obie rośliny pochodzą z Ameryki Północnej. Rodzaj rudbekia obejmuje około 15 gatunków. W Polsce w środowisku naturalnym występują tylko dwa gatunki rudbekia naga (Rudbeckia laciniata) i rudbekia owłosiona (R. hirta). Są to tzw. agriofity, czyli rośliny obcego pochodzenia, które zdołały się zadomowić w naturalnym, obcym siedlisku. Obecnie w Polsce uprawianych jest kilka gatunków rudbekii: najpopularniejsza, tworząca gęste kępy – rudbekia błyskotliwa (R. fulgida), lśniąca (R. nitida), tworząca mniej okazałe kępy, rudbekia okazała (R. speciosa) oraz jednoroczna – rudbekia owłosiona (R. hirta).

Nazwę – rudbekia nadał roślinie Karol Linneusz – sławny, szwedzki przyrodnik, który chciał w ten sposób uhonorować jednego ze swoich zdolniejszych uczniów – Olafa Rudbecka. Rodzaj jeżówka jest mniej liczny, gdyż liczy 9 gatunków. W Polsce uprawiane są trzy gatunki: jeżówka blada (Echinacea pallida) o wąskich zwisających płatkach kwiatów języczkowych, najpopularniejsza – jeżówka purpurowa (E. purpurea) i jeżówka wąskolistna (E. angustifolia), blisko spokrewniona z jeżówką purpurową, ale o węższych liściach. Nazwa jeżówka – Echinacea pochodzi od greckiego słowa „echinos” co oznacza – jeż, i właśnie środek kwiatostanu jeżówki przypomina to zwierzątko.

Rudbekie to rośliny jednoroczne, dwuletnie lub byliny, rosnące z powodzeniem kilkanaście lat na jednym stanowisku. Jeżówki natomiast to krótkowieczne byliny rozwijające się z sukcesem przez 3-4 sezony. Pokrojowo można między nimi zauważyć wiele podobieństw. Są to rośliny tworzące kępy o wzniesionych, sztywnych pędach. W zależności od gatunku rudbekie osiągają wysokość od kilkudziesięciu cm do 2 m, jeżówki natomiast dorastają do 150 cm . Mimo pokaźnych rozmiarów nie mają tendencji do pokładania się i nie wymagają stosowania podpór. Liście mają pojedyncze, jajowato lancetowate, naprzemianległe, zazwyczaj ciemnozielone. Niektóre gatunki mają łodygi i liście owłosione. Kwiatostanem jest koszyczek składający się z dużych, brzeżnych kwiatów języczkowych w jaskrawych kolorach. W środku znajdują się małe kwiaty rurkowe. Kolory kwiatostanów rudbekii i jeżówki są zróżnicowane.

	Rudbekia	Jeżówka
Kolory kwiatów języczkowych	żółty (najpopularniejszy), żółto-czerwony. żółto-brązowy, rdzawy	biały, kremowy, żółty, pomarańczowy, różowy, czerwony, purpurowy
Kolory kwiatów rurkowych	zielony, rdzawy, purpurowy, brązowy, czarny	zielony, rdzawy, żółty, pomarańczowy, czerwony, purpurowy

Zarówno rudbekie jak i jeżówki są kwiatami pełni lata i kwitną aż do pierwszych, jesiennych przymrozków. Pierwsze, w lipcu zakwitają rudbekie, w sierpniu dołączają jeżówki. Rudbekie i jeżówki preferują stanowiska słoneczne i ciepłe. Mniej słoneczne stanowiska lepiej tolerują jeżówki. Nie mają wygórowanych wymagań w stosunku do gleby. Najlepiej rozwijają się na glebie wilgotnej i żyznej. Podczas okresowych, letnich susz o wiele słabiej kwitną, należy je wtedy obficie podlewać. Większe wymagania pokarmowe mają jeżówki. Przed sadzeniem korzystnie jest zmieszać glebę z kompostem. Wiosną i wczesnym latem rośliny należy kilkakrotnie zasilić nawozem do roślin kwitnących. Zarówno rudbekie jak i jeżówki charakteryzują się długim kwitnieniem. Systematyczne usuwanie przekwitłych kwiatostanów mobilizuje rośliny do zawiązywania nowych pąków, dzięki czemu kwitnienie się wydłuża. Rudbekie są w pełni mrozoodporne, natomiast jeżówki należy jesienią osłonić liśćmi lub gałązkami.

Na rabacie i w wazonie
Rudbekie, a w szczególności jeżówki to coraz popularniejsze ogrodowe rośliny ozdobne. Nadają się na rabaty bylinowe oraz jako kwiat cięty. Rośliny należy ścinać w pełni rozkwitu, w przeciwnym wypadku po ścięciu szybciej zwiędną. Można je sadzić w grupach lub pojedynczo. Dobrze prezentują się w zestawieniu z floksami, astrami, nawłociami czy rozchodnikiem okazałym.

Jeżówka purpurowa doceniona przez Indian jak i współczesnych medyków
Indianie Ameryki Północnej szeroko wykorzystywali jeżówkę purpurową w leczeniu różnych dolegliwości. Komanczowie stosowali jeżówkę przeciwko bólowi zębów i gardła. Natomiast Indianie ze szczepu Sioux stosowali jeżówkę przeciwko wściekliźnie oraz w wszelkich stanach zapalnych. Współczesna medycyna także szeroko wykorzystuje jeżówkę purpurową. Jeżówkę stosuje się w stanach zapalnych, przeziębieniach, alergiach skórnych, astmie, oparzeniach. Niemcy prowadzą najbardziej zaawansowane badania nad leczniczymi właściwościami jeżówki. W medycynie wykorzystywane są kwiaty oraz korzenie z dojrzałych 4-letnich roślin.

Dodatkowe informacje o roślinach ozdobnych znajdziesz na www.colour-your-life.pl