Poradnik ogrodnika sprzed lat – SIERPIEŃ

Czas obfitości. Zieleni, kwiecia i ogrodowych płodów. Zdaje się, że wreszcie ogrodnik może siąść w świetlistym cieniu ze szklanicą zimnej limoniady w dłoni i kontemplować ogród przed wrześniową gorączką kopania, wykopywania, przesadzania, sadzenia, całej tej gorączkowej demolki … Czy jednak w zakątku ogrodu kuchennego nie czeka na niego jakaś niecierpiąca zwłoki praca? A więc … słowami ogrodnika sprzed lat:

Ogród kuchenny …

Wszystko grochowisko i bobowisko, w tym oto miesiącu uprzątnione, natychmiast przekopać i albo po namierzwieniu, w pierwszym tygodniu obsiać rzepą jesienną, sałatą zimową, rapontyką lub nieugnojone zasadzić kapustą zieloną.

Ciężkie dynie ogrodowe i szpalerowe n.p. czapkę biskupią, pałkę herkulesową itd. położyć na postawkacli (stalugach), boby ciężki owoc cisnąc gałązkę ściągnął ją, czemby soku ze niej ubyło potrzebnego koniecznie.

Na końcu tego miesiąca przesadź zioła pachniące iako to szałwiie, thymian, hissop y inne.

W polu posiać ieszcze trzeba rzepę lub turnip, bo te korzenie nie tylko dadzą zbiór obfity, ale też ziemię znacznie naprawuią, więc w końcu Julij lub na początku Augusta sieyby tey opuszczać nie trzeba.

Do gotowania mamy kapustę głowiastą, brocoli, kalafiory, karczochy, sałatę głowiastą, brukiew, marchiew, tartofle, rzodkiew, rzepę.

Z pomiędzy ziół kuchennych i korzennych trwałe n. p macierzankę (tymianek ogrod.) szałwiję tylko aż do końca bieżącego miesiąca zrzynać, aby jeszcze przed nadejściem zimy młode odrastać mogły listki.

Szczaw, macierzankę, pimpinellę (biedrzeniec), draganek, rutę, melisę, miętę kędzierzawą i pieprzową, polej, szałwiję, izopek, lawandę, spikę itd. odtąd aż do września dzieleniem starych krzów rozmnażać można.

Ogród kwiatowy …

Wszystkie kwiaty dziś w ogrodach pochodzą z lasów lub pól. Sztuką przekształcił człowiek ich barwy lub kształt. Żaden kwiat naprzykład, nie rośnie w naturze pełnym; wszystkie mają pojedyncze tylko listki korony. Człowiek dla przyjemności oka swego, zmienił, upośledził naturę kwiatu. Pełne kwiaty więcej nam się jednak podobają niż puste. Są jednak wyjątki – ja lubię pasjami kwiaty pojedyncze. Pełne czy “puste” – sierpień obdarza mnogością kwiatów. Układajmy bukiety!

Obecnie czas do przesadzenia wszystkich w gruncie przezimować mogących roślin cebulkowych i wielu innych jeszcze roślin, n. p. liiij, krokoszu, koron cesarskich, narcyz, dzwonków, kosaćców, liljowców (hemerocallis), piwonij, fijałków, płomyków, miłków, firletek smółek (lychnis viscaria) itp.

W sierpniu wiele nasion już jest dojrzałych. Najważniejsze też to jest zajęcie w tym miesiącu zbieranie tychże. Podpisywać każde nasienie kładąc na karteczce lub tabliczce do woreczka przyczepionej wyraźny napis, co zawiera oraz rok. Jest to konieczny warunek, gdyż wszelkie nasiona tłuste, olejne, byle dobrze przechowane, mogą być dobre jeszcze i w trzecim roku. Wszelkie nasiona najlepiej jest przechować nie wykruszone, a przynajmniej razem z plewką, w której powoli dochodzą.

Zapasy zimowe …

Nie tylko owoc czarnych porzeczek, ale i liście są bardzo porządane w rękach skrzętnych gospodyń, pragnących by ich wyroby domowe odznaczały się nie tylko smakiem dobrym, ale i pozorem ładnym. Otóż chcąc by kwaśne ogórki zachowały ładny kolor zielony, trzeba brać zamiast liści dębowych lub z czarnych wiśni, jak dotąd robiono, liście z czarnych porzeczek, przez co ogórki nie tylko zachowują piękny zielony kolor, ale i nabierają jędrności.

Drugi pożytek z liści porzeczek czarnych jest przez używanie ich na wódkę zupełnie szmaragdowego koloru. Trzeba na to brać liście bardzo młode i porozrywać je przy pakowaniu do czystej suchej butelki. Gdy tę już napełnimy do połowy, nalać do pełna spirytusu 90%, poczem nalewka niech postoi spokojnie, nie mącona prze 4 tygodnie.

Syrop pani Jadwiga Chojecka, autorka tegoż przepisu z XIX-wiecznego czasopisma “Ogrodnik Polski”, poleca zrobić w proporcji: 2 szklanki spirytusu, pół funta cukru (ok. 22 dag), szklanka wody. Syrop oczywiście gotujemy z wody i cukru do rozpuszczenia. Na gorący syrop zlewamy spirytusowy macerat. Po wymieszniu wlewamy do butelek (dobrze jest jeszcze przefiltrować przy zlewaniu np. przez gazę). Najlepsza, jak to nalewka, po dłuższym leżakowaniu.

Słowniczek nazw trudniejszych

draganek – bylica estragon; zioło i roślina przyprawowa, może zastępować sól

krokosz – roślina używana w farbiarstwie i do produkcji oleju

rapontyka – roszponka, smaczna sałata o małych listkach, zbierana w całości

spika – lawenda szerokolistna zwana spikową

tartofle – pierwotni tak nazywane trufle, ale jak widać nazwa przeszła na kartofle podobnie jak trufle wydobywane z ziemi

turnip – rzepa biała

Więcej świetnych porad dawnych i współczesnych znajdziecie na blogu Ewy OGRODY EWY G

Źródła porad:

A. Białecki O pielęgnowaniu kwiatów (Przemyśl 1856).

J.F. Biernacki Dokładny praktyczny ogrodnik w miesięcznych zatrudnieniach (Wrocław 1855).

A. Jabłonowska Porządek robot miesięcznych ogrodnika (Siemiatycze 1786).