Bazylia pospolita (Ocimum basilicum) jest jednoroczną rośliną zielną. Przez duże zróżnicowanie pod względem wysokości, wielkości i koloru liści, w obrębie gatunku można wyróżnić wiele grup bazylii, wśród których każdy znajdzie coś dla siebie:
1. sweet – rośliny wysokie, smukłe o dużych liściach, najpopularniejsze na polskim rynku przyprawowym;
2. bush – karłowe formy o małych liściach, stosowane także, jako obwódki rabatowe;
3. italian – liście podobne do sałaty,
4. purpurescens i purple – o antocyjanowym zabarwieniu liści i różowych kwiatach;
5. thai – o fioletowych łodygach i fioletowo-różowych kwiatach i zapachu lukrecji oraz grupa 6. to bazylia pachnąca cytryną lub cynamonem (grupa citriodorum, cinnamon).
Bazylia pospolita typu thai, odmiana ‘Siam Queen’
Ze względu na wszechstronne zastosowanie, bazylię można zakwalifikować zarówno do roślin przyprawowych, leczniczych, a także ozdobnych. Jednakże niezaprzeczalnie to w gastronomii od niepamiętnych czasów odgrywała istotną rolę. Aby uzyskać odpowiedni smak potrawy, dodawano do niej zmielone liście bazylii.
Nasza otwartość na inne kultury, zmiana gustów smakowych w kierunku dań lekkich i świeżych z kuchni śródziemnomorskiej powoduje wzmożone zainteresowanie takimi roślinami jak bazylia pospolita, która w Polsce należy już do popularnych przypraw. Na naszym rynku przyprawowym, w odróżnieniu np. od rynku Ameryki Północnej, rzadko można spotkać świeżo ścięte ziele bazylii. Wiąże się to z brakiem trwałości roślin. Coraz częściej w sprzedaży można spotkać bazylię doniczkową, jest ona alternatywą dla zachowania trwałości oraz jakości roślin w transporcie i w miejscu sprzedaży. Jednakże bazylię pospolitą spotyka się głównie w formie wysuszonego ziela, jako samodzielną przyprawę lub w mieszankach, takich jak zioła prowansalskie, czy przyprawy do grilla.
Bazylia pospolita typu bush, odmiana 'Piccolino’
Bazylia pospolita jest również obiecującą rośliną mającą zastosowanie w fitoterapii i aromaterapii. Znane jest jej działanie na układ pokarmowy człowieka: pobudza apetyt, przyśpiesza trawienie i przyswajanie składników pokarmowych. Jednak ma ona dużo szersze działanie: przeciwbakteryjne i antygrzybicze, antyoksydacyjne, uspakajające i przeciwzapalne oraz wzmacnia odporność organizmu. Prowadzone są badania nad przydatnością wyciągów z bazylii, jako stymulatorów wzrostu kilku gatunków ziół oraz środków hamujących rozwój grzybów chorobotwórczych.
Bazylia pospolita to nader ciekawa roślina, którą każdy powinien mieć na parapecie kuchennego okna – jej niepowtarzalny aromat jest niezastąpiony w wielu potrawach, a dzięki pięknemu pokrojowi, licznym kwiatom oraz niepowtarzalnym kolorom jest również zaliczana do roślin ozdobnych, a walory żywności prozdrowotnej przesądzają o jej istotnej roli w naszym rozumnym żywieniu.
Artykuł powstał w oparciu o pracę następujących autorów: mgr inż. arch. kraj. Anna Dziedzic, dr hab. Joanna Majkowska-Gadomska,
Katedra Ogrodnictwa, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, www.uwm.edu.pl/ogrod/
