Czerwcowe dni są piękne. Zieleń niezmęczona jeszcze upałem. Kwiecie wybucha orgią kolorów. A ogrodnik widzi tylko chwasty. Rabaty oplewić z wybujałej ponad byliny komosy. Warzywne zagony potraktować motyczką – w tym sanktuarium ogrodnika-kucharza zielsko poczyna sobie zuchwale.
Płeć piękna przy pracy w ogrodzie. Fot. www.biodiversitylibrary.org
To są ogrodnicze priorytety w czerwcu. Ten sam problem od wieków: plewić i plewić ciągle trzeba, wśród tego ulewy i burze i posuchy niespodziewanych przysparzają zajęć.Teraz następuje bardzo ważna praca zwłaszcza w ogrodzie jarzynowym, a tą jest plewienie, bo nie tylko uwalnia się tym sposobem pielęgnowane rośliny od wyniszczających one zarośli, ale przez poruszenie ziemi wyrywaniem chwastów i to przy samych korzonkach jarzyn, uprawia się takową.
W warzywniku …
Rośliny korzonkowe za gęsto posiane, przerzedza się i przesadza, aby pozostałe miały ziemi pod dostatkiem. Fasole w kwietniu zasiane ogracować. Gałązki fasoli tyczkowej przywiązuje się do tyczek. Pomidory przywiązać do palików lub barierek. Zioła na zimę teraz zrywać trzeba, które są mięta, szałwia, maieran, tymian, lawendę, iozefek, rozmaryn i kwiaty kalenduli. Na sałatę zażywaj tego miesiąca portulaką, pimprenelle, nasturcium, sałatę głowiastą y inne sałaty, iako to szarą holenderską imperialna y szląską.
Kobieta obierająca warzywa. Fot: www.polona.pl
Portulakę warzywną siać możemy jeszcze do końca lipca. W czerwcu ostani termin posiania jarmużu i sałat. Flance jarmużu przesadzają sie w lipcu i sierpniu na opróżnione zagony po grochu, mierzwione lub też gnojówką tylko zlane. Sadzą się zwykle w oddaleniu 1 1/2 stopy jedna od drugiej trzy rzędy na zagon. Zagony zwyczajowo powinny miec 1,2 do 1,5 m szerokości. Ta szerokość nie jest przypadkowa; przy takiej szerokości możliwa jest pielęgnacja roślin (plewienie) ze ścieżki (60-70 cm do obrobienia z każdej strony, do tego nie trzeba przesadnie długich rąk).
Portulaka sieje się na dobrze spulchnione zagony w 4 rzędy, dobrze się polewa i płytko zimią zagrzebywa. Przy suchym i ciepłem powietrzu trzeba ją z początku polewać i oprócz tego ziemię wzruszać i oczyszczać z zielska. Używa się młode gałązki jako sałata i jako odatek do innych sałat. Portulaka warzywna pierwszy raz zagościła w moim ogrodzie… Przyrządzać można ją jak szpinak: opłókać, włożyć do rądla, cokolwiek osolić, gotować we wodzie albo raczej dusić; następnie posiekać drobno razem z cebulą i zaprawić masłem lub tłuszczem roślinnym i mąką. Podać z chlebem, kartoflami lub ryżem. [Ach ta ortografia; nie pokazujcie tych porad uczniom przed końcem roku; niska nota gwarantowana].
Sałata głowiasta letnia do lipca co czternaście dni, sałata rzymska dopiero od czerwca, bo by mogła wyrosnąć. Te sałaty przesadzją się na osobne zagony lub też między inne rośliny, starając się aby każda 1 stope kw. miejsca miała. Polewanie jest jednym z głównych warunków przy chodowaniu sałaty, gdyż w braku wilgoci twardnieje i bardzo prędko wyrasta.
Kucharka. Fot. www.polona.pl
W kuchni …
Z warzywnych zagonów zapraszam na jarską ucztę. Ułożyć można zaskakujące menu: wykorzystamy i chwasty, i sałaty!
Szpinak z pokrzywy. Z dziko rosnących roślin jest pokrzywa najpożyteczniejszą. Z młodych liści pokrzyw można przyrządzić znakomitą i zdrową jarzynę. Narwać (w rękawiczkach) pokrzyw, opłókać, ugotować, posiekać i zaprawić jak zwykły szpinak. Dobre mączyste ziemniaki do tego.
Smażone ogórki. Świeże ogórki obrać, pokrajać wzdłuż na 4 części i prażyć (tj. Blanszować) w solonej wodzie 2—3 minuty; następnie wyjąć z rądla, odcedzić, maczać każdy kawałek w jajku i bułce tartej i smażyć aż do zarumienionia, Mączyte kartofle stanowią wyborną przystawkę.
Sałatka kuracyjno-wiosenna. Zrywa się tylko najdelikatniejsze młode wypustki i czubki pierwszych roślin wiosennych: jak: pokrzywy wielkiej, babki wielkiej lub lancetowatej, komosy czyli lebiody, krwawniku, szorstku czyli ogoreczniku, roszponki i t.p. Wszystko razem drobno posiekane miesza się ze świeżą słodką śmietaną, rozczynioną poprzednio z sokiem cytrynowym.
Sałatka z kiełków chmielowych. Młode kiełki chmielu myje się, wiąże jak szparagi, wrzuca do wrzącej wody solonej i gotuje na miękko; po ochłodzeniu, układa się je na półmisku i polewa sosem zwykłym sałatowym.
W kuchni. Fot. www.polona.pl
Ta uczta jest fetą rocznicową. Dawkowałam porady ogrodnika sprzed lat w rytmie zmieniających się miesięcy. Razem zatoczyliśmy koło od lipca do czerwca. Rok się zamknął i ja zamykam stare księgi.
Więcej świetnych porad dawnych i współczesnych znajdziecie na blogu
Słowniczek:
Pimprenelle – krwiściąg mniejszy
Iózefek – hyzop lekarski
Kalendula – nagietek
Stopa – miara długości równa ok. 30 cm
Zbiór warzyw. www.biodiversitylibrary.org
Źródła tekstów:
J.F. Biernacki Dokładny praktyczny ogrodnik w miesięcznych zatrudnieniach,1855.
Elżbieta Mieroszewska Poradnik ogrodowy ku pożytkowi i wygodzie gospodyń wiejskich,1890.
Anna Jabłonowska Porządek robot miesięcznych ogrodnika.1786
Maria Czarnowska Jarska Kuchnia zawierająca wypróbowane przepisy przyrządzania smacznych Zdrowych potraw roślinnych, oraz Naukowe uzasadnienie jarstwa. 1898
Maria Czarnowska Nowa ilustrowana jarska Kuchnia. 1913
Poradnik ogrodnika sprzed lat – CZERWIEC
Prev 1 Of 4 Next
